Namozni so‘nggi daqiqalari
Assalomu alaykum! Namozni so‘nggi daqiqalarida o‘qilsa savobi ko‘proq bo‘ladi degan gap qanchalik to‘g‘ri? Ba’zida shunday gaplar aytiladi.
«Zikr ahlidan so‘rang» hay’ati:
– Va alaykum assalom! Bomdod namozini jamoat bilan o‘qigandagina uni kechiktirishning savobi ulug‘roq. Qolgan namozlarning esa boshqa o‘z mustahab vaqtlari bor. “Kifoya” kitobida bunday deyilgan:
Bomdodni subh oqarganda boshlash mustahabdir. Toki qirq oyatni tartil qilishga va tahorati yo‘qligi zohir bo‘lib qolsa, yana qaytarishga imkon bo‘lsin.
Ya’ni bomdod namozini o‘qishni tong oqarib qolganda boshlash mustahabdir. Bu vaqtni shunday tartibga solish kerakki, namozni niyat qilib, zam suraga qirq oyatni shoshilmay, tartil bilan o‘qib bo‘lgandan keyin ham tahoratsiz odam tahorat qilib kelib, namozni yangitdan boshlab, yana qirq oyatni tartil qilib, namozini tugatguncha quyosh chiqmaydigan bo‘lishi lozim.عَنْ رَافِعِ بْنِ خَدِيجٍ، عَنِ النَّبِيِّ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قَالَ أَسْفِرُوا بِالْفَجْرِ رَوَاهُ النَّسَائِيُّRofe’ ibn Xadiyj roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi:
«Nabiy sollallohu alayhi vasallam:
«Bomdodni tong oqarganda o‘qinglar», dedilar».
Imom Nasoiy rivoyat qilgan.عَنْ مَحْمُودِ بْنِ لَبِيدٍ، عَنْ رَافِعِ بْنِ خَدِيجٍ قَالَ سَمِعْتُ رَسُولَ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ يَقُولُ أَسْفِرُوا بِالْفَجْرِ فَإِنَّهُ أَعْظَمُ لِلْأَجْرِ رَوَاهُ التِّرْمِذِيُّ وَصَاحِبَاهُ وَأَحْمَدُMahmud ibn Lubayd Rofe’ ibn Xadiyjdan rivoyat qiladi:
«Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning «Bomdodni subh oqarganda o‘qinglar, chunki uning ajri ulug‘dir», deganlarini eshitdim».
Termiziy, uning ikki sohibi va Ahmad rivoyat qilishgan.
Yozda peshinni kechga surish mustahabdir. Asrni ham, modomiki quyosh o‘zgarmasa.عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ رَضِي اللهُ عَنْهُ، عَنِ النَّبِيِّ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قَالَ إِذَا اشْتَدَّ الْحَرُّ فَأَبْرِدُوا بِالصَّلَاةِ، فَإِنَّ شِدَّةَ الْحَرِّ مِنْ فَيْحِ جَهَنَّمَ، وَاشْتَكَتِ النَّارُ إِلَى رَبِّهَا فَقَالَتْ يَا رَبِّ، أَكَلَ بَعْضِي بَعْضًا، فَأَذِنَ لَهَا بِنَفَسَيْنِ نَفَسٍ فِي الشِّتَاءِ، وَنَفَسٍ فِي الصَّيْفِ، فَهْوَ أَشَدُّ مَا تَجِدُونَ مِنَ الْحَرِّ وَأَشَدُّ مَا تَجِدُونَ مِنَ الزَّمْهَرِيرِ رَوَاهُ الْخَمْسَةُAbu Hurayra roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi:
«Nabiy sollallohu alayhi vasallam:
«Harorat shiddatli bo‘lgan paytda namozni sovutib o‘qinglar. Albatta, haroratning shiddati jahannamning qaynab chiqqan issig‘idandir. Do‘zax o‘z Robbiga shikoyat qilib:
«Ey Robbim, mening ba’zim ba’zimni eb yubordi», dedi. Bas, unga ikki nafasga izn berdi. Qishda bir nafasga, yozda bir nafasga. Siz duch keladigan eng shiddatli issiq va eng shiddatli sovuq ana o‘shandandir», dedilar».
Beshovlari rivoyat qilishgan.
Shuningdek, xuftonni kechaning uchdan birigacha va uyg‘onishga ishonchi borlar uchun vitrni (kechaning) oxirigacha (surish mustahabdir).عَنْ أَنَسٍ رَضِي اللهُ عَنْهُ قَالَ أَخَّرَ النَّبِيُّ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ صَلَاةَ الْعِشَاءِ إِلَى نِصْفِ اللَّيْلِ ثُمَّ صَلَّى ثُمَّ قَالَ قَدْ صَلَّى النَّاسُ وَنَامُوا، أَمَا إِنَّكُمْ فِي صَلَاةٍ مَا انْتَظَرْتُمُوهَا وَفِي رِوَايَةٍ لَوْلَا أَنْ أَشُقَّ عَلَى أُمَّتِي لَأَمَرْتُهُمْ أَنْ يُصَلُّوهَا هَكَذَا رَوَاهُ الثَّلَاثَةُ وَالتِّرْمِذِيُّ، وَلَفْظُهُ لَوْلَا أَنْ أَشُقَّ عَلَى أُمَّتِي لَأَمَرْتُهُمْ أَنْ يُؤَخِّرُوا الْعِشَاءَ إِلَى ثُلُثِ اللَّيْلِ أَوْ نِصْفِهِAnas roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi:
«Nabiy sollallohu alayhi vasallam xufton namozini kechaning yarmigacha kechiktirar, keyin o‘qirdilar. So‘ngra:
«Batahqiq, odamlar namozni o‘qib, uxladilar. Ammo sizlar, modomiki namozga intizor bo‘lib turdingizmi, namozdasizlar», dedilar».
Boshqa rivoyatda:
«Agar ummatimga mashaqqat bo‘lishini o‘ylamaganimda, shunday qilib o‘qishlariga amr qilgan bo‘lardim», deyilgan.
Uchovlari rivoyat qilishgan.
Termiziyning rivoyatida:
«Agar ummatimga mashaqqat bo‘lishini o‘ylamaganimda, ularga xuftonni kechaning uchdan birigacha yoki yarmigacha orqaga surishni amr qilgan bo‘lardim», deyilgan.عَنْ جَابِرٍ رَضِي اللهُ عَنْهُ، عَنِ النَّبِيِّ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قَالَ مَنْ خَافَ أَنْ لَا يَقُومَ مِنْ آخِرِ اللَّيْلِ فَلْيُوتِرْ أَوَّلَهُ، وَمَنْ طَمِعَ أَنْ يَقُومَ آخِرَهُ فَلْيُوتِرْ آخِرَ اللَّيْلِ، فَإِنَّ صَلَاةَ آخِرِ اللَّيْلِ مَشْهُودَةٌ، وَذَلِكَ أَفْضَلُ رَوَاهُ مُسْلِمٌ وَالتِّرْمِذِيُّJobir roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi:
«Nabiy sollallohu alayhi vasallam:
«Kim kechaning oxirida tura olmaslikdan qo‘rqsa, uning avvalida vitr o‘qisin. Kim uning oxirida turishdan umidvor bo‘lsa, vitrni kechaning oxirida o‘qisin. Albatta, tungi namoz shohid bo‘lingandir. O‘sha afzaldir», dedilar».
Muslim va Termiziy rivoyat qilishgan.
Qishda peshin va shomni erta o‘qish mustahabdir. عَنْ أَنَسِ بْنِ مَالِكٍ رَضِي اللهُ عَنْهُ قَالَ كَانَ رَسُولُ اللهِ رَضِي اللهُ عَنْهُ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ إِذَا كَانَ الْحَرُّ أَبْرَدَ بِالصَّلَاةِ، وَإِذَا كَانَ الْبَرْدُ عَجَّلَ رَوَاهُ النَّسَائِيُّAnas roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi:
«Rasululloh sollallohu alayhi vasallam issiqda namozni sovutib o‘qir va sovuqda tezlatib o‘qir edilar».
Imom Nasoiy rivoyat qilgan.
Shom namozini vaqti kirishi bilan tezda o‘qish sunnatdir. عَنْ مَرْثَدِ بْنِ عَبْدِ اللهِ قَالَ لَمَّا قَدِمَ عَلَيْنَا أَبُو أَيُّوبَ غَازِيًا وَعُقْبَةُ بْنُ عَامِرٍ يَوْمَئِذٍ عَلَى مِصْرَ، فَأَخَّرَ الْمَغْرِبَ، فَقَامَ إِلَيْهِ أَبُو أَيُّوبَ فَقَالَ لَهُ مَا هَذِهِ الصَّلَاةُ يَا عُقْبَةُ؟ فَقَالَ شُغِلْنَا قَالَ أَمَا سَمِعْتَ رَسُولَ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ يَقُولُ لَا تَزَالُ أُمَّتِي بِخَيْرٍ أَوْ قَالَ عَلَى الْفِطْرَةِ مَا لَمْ يُؤَخِّرُوا الْمَغْرِبَ إِلَى أَنْ تَشْتَبِكَ النُّجُومُ رَوَاهُ أَبُو دَاوُدَ وَالْحَاكِمُ Marsad ibn Abdullohdan rivoyat qilinadi:
«Abu Ayyub huzurimizga g‘oziy bo‘lgan holda keldi. O‘sha kunlarda Uqba ibn Omir Misrga boshliq edi. U shomni kech o‘qidi. Abu Ayyub uning oldiga borib:
«Bu qanday namoz, ey Uqba?!» dedi.
«Mashg‘ul bo‘lib qoldik», dedi u.
«Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning «Modomiki mening ummatim shomni yulduzlar aralashadigan bo‘lguncha kechga surmas ekan, yaxshilikda – yoki fitratda – bardavom bo‘ladi», deganlarini eshitmadingmi?!» dedi».
Imom Abu Dovud va Hokim rivoyat qilishgan.
Bulutli kunda asr va xuftonni erta o‘qiladi.
Asrni kech o‘qilsa, bulut sababidan makruh vaqtga kirib qolish xavfi bor. Xuftonni kechga surilsa, havo yog‘ishidan xavfsirab, jamoatga odam oz keladi.
Ikkisidan boshqani kech o‘qiladi.
Bulutli kunda bomdod, peshin va shomni kech o‘qiladi.
Bomdodni erta o‘qilsa, zulmat sababidan jamoat aldanib, ko‘pi jamoatga ulgurmay qolishi mumkin.
Peshin va shomni bulutli kunda erta o‘qilsa, vaqtidan oldin bo‘lib qolishi xavfi bor. Vallohu a’lam!
4 Oktabr 2023, 15:02 | Savol-javoblar | 0 | Namoz
«Zikr ahlidan so‘rang» hay’ati:
– Va alaykum assalom! Bomdod namozini jamoat bilan o‘qigandagina uni kechiktirishning savobi ulug‘roq. Qolgan namozlarning esa boshqa o‘z mustahab vaqtlari bor. “Kifoya” kitobida bunday deyilgan:
Bomdodni subh oqarganda boshlash mustahabdir. Toki qirq oyatni tartil qilishga va tahorati yo‘qligi zohir bo‘lib qolsa, yana qaytarishga imkon bo‘lsin.
Ya’ni bomdod namozini o‘qishni tong oqarib qolganda boshlash mustahabdir. Bu vaqtni shunday tartibga solish kerakki, namozni niyat qilib, zam suraga qirq oyatni shoshilmay, tartil bilan o‘qib bo‘lgandan keyin ham tahoratsiz odam tahorat qilib kelib, namozni yangitdan boshlab, yana qirq oyatni tartil qilib, namozini tugatguncha quyosh chiqmaydigan bo‘lishi lozim.عَنْ رَافِعِ بْنِ خَدِيجٍ، عَنِ النَّبِيِّ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قَالَ أَسْفِرُوا بِالْفَجْرِ رَوَاهُ النَّسَائِيُّRofe’ ibn Xadiyj roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi:
«Nabiy sollallohu alayhi vasallam:
«Bomdodni tong oqarganda o‘qinglar», dedilar».
Imom Nasoiy rivoyat qilgan.عَنْ مَحْمُودِ بْنِ لَبِيدٍ، عَنْ رَافِعِ بْنِ خَدِيجٍ قَالَ سَمِعْتُ رَسُولَ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ يَقُولُ أَسْفِرُوا بِالْفَجْرِ فَإِنَّهُ أَعْظَمُ لِلْأَجْرِ رَوَاهُ التِّرْمِذِيُّ وَصَاحِبَاهُ وَأَحْمَدُMahmud ibn Lubayd Rofe’ ibn Xadiyjdan rivoyat qiladi:
«Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning «Bomdodni subh oqarganda o‘qinglar, chunki uning ajri ulug‘dir», deganlarini eshitdim».
Termiziy, uning ikki sohibi va Ahmad rivoyat qilishgan.
Yozda peshinni kechga surish mustahabdir. Asrni ham, modomiki quyosh o‘zgarmasa.عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ رَضِي اللهُ عَنْهُ، عَنِ النَّبِيِّ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قَالَ إِذَا اشْتَدَّ الْحَرُّ فَأَبْرِدُوا بِالصَّلَاةِ، فَإِنَّ شِدَّةَ الْحَرِّ مِنْ فَيْحِ جَهَنَّمَ، وَاشْتَكَتِ النَّارُ إِلَى رَبِّهَا فَقَالَتْ يَا رَبِّ، أَكَلَ بَعْضِي بَعْضًا، فَأَذِنَ لَهَا بِنَفَسَيْنِ نَفَسٍ فِي الشِّتَاءِ، وَنَفَسٍ فِي الصَّيْفِ، فَهْوَ أَشَدُّ مَا تَجِدُونَ مِنَ الْحَرِّ وَأَشَدُّ مَا تَجِدُونَ مِنَ الزَّمْهَرِيرِ رَوَاهُ الْخَمْسَةُAbu Hurayra roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi:
«Nabiy sollallohu alayhi vasallam:
«Harorat shiddatli bo‘lgan paytda namozni sovutib o‘qinglar. Albatta, haroratning shiddati jahannamning qaynab chiqqan issig‘idandir. Do‘zax o‘z Robbiga shikoyat qilib:
«Ey Robbim, mening ba’zim ba’zimni eb yubordi», dedi. Bas, unga ikki nafasga izn berdi. Qishda bir nafasga, yozda bir nafasga. Siz duch keladigan eng shiddatli issiq va eng shiddatli sovuq ana o‘shandandir», dedilar».
Beshovlari rivoyat qilishgan.
Shuningdek, xuftonni kechaning uchdan birigacha va uyg‘onishga ishonchi borlar uchun vitrni (kechaning) oxirigacha (surish mustahabdir).عَنْ أَنَسٍ رَضِي اللهُ عَنْهُ قَالَ أَخَّرَ النَّبِيُّ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ صَلَاةَ الْعِشَاءِ إِلَى نِصْفِ اللَّيْلِ ثُمَّ صَلَّى ثُمَّ قَالَ قَدْ صَلَّى النَّاسُ وَنَامُوا، أَمَا إِنَّكُمْ فِي صَلَاةٍ مَا انْتَظَرْتُمُوهَا وَفِي رِوَايَةٍ لَوْلَا أَنْ أَشُقَّ عَلَى أُمَّتِي لَأَمَرْتُهُمْ أَنْ يُصَلُّوهَا هَكَذَا رَوَاهُ الثَّلَاثَةُ وَالتِّرْمِذِيُّ، وَلَفْظُهُ لَوْلَا أَنْ أَشُقَّ عَلَى أُمَّتِي لَأَمَرْتُهُمْ أَنْ يُؤَخِّرُوا الْعِشَاءَ إِلَى ثُلُثِ اللَّيْلِ أَوْ نِصْفِهِAnas roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi:
«Nabiy sollallohu alayhi vasallam xufton namozini kechaning yarmigacha kechiktirar, keyin o‘qirdilar. So‘ngra:
«Batahqiq, odamlar namozni o‘qib, uxladilar. Ammo sizlar, modomiki namozga intizor bo‘lib turdingizmi, namozdasizlar», dedilar».
Boshqa rivoyatda:
«Agar ummatimga mashaqqat bo‘lishini o‘ylamaganimda, shunday qilib o‘qishlariga amr qilgan bo‘lardim», deyilgan.
Uchovlari rivoyat qilishgan.
Termiziyning rivoyatida:
«Agar ummatimga mashaqqat bo‘lishini o‘ylamaganimda, ularga xuftonni kechaning uchdan birigacha yoki yarmigacha orqaga surishni amr qilgan bo‘lardim», deyilgan.عَنْ جَابِرٍ رَضِي اللهُ عَنْهُ، عَنِ النَّبِيِّ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قَالَ مَنْ خَافَ أَنْ لَا يَقُومَ مِنْ آخِرِ اللَّيْلِ فَلْيُوتِرْ أَوَّلَهُ، وَمَنْ طَمِعَ أَنْ يَقُومَ آخِرَهُ فَلْيُوتِرْ آخِرَ اللَّيْلِ، فَإِنَّ صَلَاةَ آخِرِ اللَّيْلِ مَشْهُودَةٌ، وَذَلِكَ أَفْضَلُ رَوَاهُ مُسْلِمٌ وَالتِّرْمِذِيُّJobir roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi:
«Nabiy sollallohu alayhi vasallam:
«Kim kechaning oxirida tura olmaslikdan qo‘rqsa, uning avvalida vitr o‘qisin. Kim uning oxirida turishdan umidvor bo‘lsa, vitrni kechaning oxirida o‘qisin. Albatta, tungi namoz shohid bo‘lingandir. O‘sha afzaldir», dedilar».
Muslim va Termiziy rivoyat qilishgan.
Qishda peshin va shomni erta o‘qish mustahabdir. عَنْ أَنَسِ بْنِ مَالِكٍ رَضِي اللهُ عَنْهُ قَالَ كَانَ رَسُولُ اللهِ رَضِي اللهُ عَنْهُ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ إِذَا كَانَ الْحَرُّ أَبْرَدَ بِالصَّلَاةِ، وَإِذَا كَانَ الْبَرْدُ عَجَّلَ رَوَاهُ النَّسَائِيُّAnas roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi:
«Rasululloh sollallohu alayhi vasallam issiqda namozni sovutib o‘qir va sovuqda tezlatib o‘qir edilar».
Imom Nasoiy rivoyat qilgan.
Shom namozini vaqti kirishi bilan tezda o‘qish sunnatdir. عَنْ مَرْثَدِ بْنِ عَبْدِ اللهِ قَالَ لَمَّا قَدِمَ عَلَيْنَا أَبُو أَيُّوبَ غَازِيًا وَعُقْبَةُ بْنُ عَامِرٍ يَوْمَئِذٍ عَلَى مِصْرَ، فَأَخَّرَ الْمَغْرِبَ، فَقَامَ إِلَيْهِ أَبُو أَيُّوبَ فَقَالَ لَهُ مَا هَذِهِ الصَّلَاةُ يَا عُقْبَةُ؟ فَقَالَ شُغِلْنَا قَالَ أَمَا سَمِعْتَ رَسُولَ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ يَقُولُ لَا تَزَالُ أُمَّتِي بِخَيْرٍ أَوْ قَالَ عَلَى الْفِطْرَةِ مَا لَمْ يُؤَخِّرُوا الْمَغْرِبَ إِلَى أَنْ تَشْتَبِكَ النُّجُومُ رَوَاهُ أَبُو دَاوُدَ وَالْحَاكِمُ Marsad ibn Abdullohdan rivoyat qilinadi:
«Abu Ayyub huzurimizga g‘oziy bo‘lgan holda keldi. O‘sha kunlarda Uqba ibn Omir Misrga boshliq edi. U shomni kech o‘qidi. Abu Ayyub uning oldiga borib:
«Bu qanday namoz, ey Uqba?!» dedi.
«Mashg‘ul bo‘lib qoldik», dedi u.
«Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning «Modomiki mening ummatim shomni yulduzlar aralashadigan bo‘lguncha kechga surmas ekan, yaxshilikda – yoki fitratda – bardavom bo‘ladi», deganlarini eshitmadingmi?!» dedi».
Imom Abu Dovud va Hokim rivoyat qilishgan.
Bulutli kunda asr va xuftonni erta o‘qiladi.
Asrni kech o‘qilsa, bulut sababidan makruh vaqtga kirib qolish xavfi bor. Xuftonni kechga surilsa, havo yog‘ishidan xavfsirab, jamoatga odam oz keladi.
Ikkisidan boshqani kech o‘qiladi.
Bulutli kunda bomdod, peshin va shomni kech o‘qiladi.
Bomdodni erta o‘qilsa, zulmat sababidan jamoat aldanib, ko‘pi jamoatga ulgurmay qolishi mumkin.
Peshin va shomni bulutli kunda erta o‘qilsa, vaqtidan oldin bo‘lib qolishi xavfi bor. Vallohu a’lam!
4 Oktabr 2023, 15:02 | Savol-javoblar | 0 | Namoz