Gunohkor bo‘ladimi?
Assalomu alaykum! Bir javobda “sunnati muakkada vojibdan keyingi darajada turadi. Masalan, jamoat bilan namoz o‘qish. Bunga amal qilmasa gunohkor bo‘ladi” deyilgan. Men ko‘pincha nomozlarni yolg‘iz o‘qiyman, shunga gunohkor bo‘lishim mumkinmi?
«Zikr ahlidan so‘rang» hay’ati:
Va alaykum assalom! https://savollar.islom.uz/savol/3515 https://savollar.islom.uz/savol/104912 عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ رَضِي اللهُ عَنْهُ، عَنِ النَّبِيِّ صَلَي الله عَلَيْهِ وَسَلَّم قَالَ: مَنْ غَدَا إِلَى الْمَسْجِدِ أَوْ رَاحَ أَعَدَّ اللهُ لَهُ فِي الْجَنَّةِ نُزُلًا كُلَّمَا غَدَا أَوْ رَاحَ. رَوَاهُ الشَّيْخَانِAbu Hurayra roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi:«Nabiy sollallohu alayhi vasallam: «Kim ertami-kechmi, masjid tomon borsa, Alloh taolo unga har erta va kech yurganida jannatdan manzil tayyorlaydi», dedilar».Ikki Shayx rivoyat qilganlar.Sharh: Demak, insonning jannatdagi manzili, martabasi masjidga borishiga qarab bo‘ladi. Mo‘min banda har safar masjidga borgani sababidan Alloh taolo unga jannatda manzil tayyorlaydi. Qancha ko‘p borsa, jannatdagi martabasi shuncha ortib boraveradi. Shundan ayon bo‘ladiki, masjidga oz borgan odamning jannatdagi martabasi ham oz bo‘ladi. Endi masjidga bormagan odamning martabasi qay darajada bo‘lishi mumkin? Shuning uchun ertayu kech masjidga qatnab, u erda jamoat bilan namoz o‘qishga harakat qilaverishimiz lozim. وَعَنْهُ عَنِ النَّبِيِّ صَلَي الله عَلَيْهِ وَسَلَّم قَالَ: سَبْعَةٌ يُظِلُّهُمُ اللهُ فِي ظِلِّهِ يَوْمَ لَا ظِلَّ إِلَّا ظِلُّهُ: الْإِمَامُ الْعَادِلُ، وَشَابٌّ نَشَأَ فِي عِبَادَةِ رَبِّهِ، وَرَجُلٌ قَلْبُهُ مُعَلَّقٌ فِي الْمَسَاجِدِ، وَرَجُلَانِ تَحَابَّا فِي اللهِ اجْتَمَعَا عَلَيْهِ وَتَفَرَّقَا عَلَيْهِ، وَرَجُلٌ طَلَبَتْهُ امْرَأَةٌ ذَاتُ مَنْصِبٍ وَجَمَالٍ فَقَالَ إِنِّي أَخَافُ اللهَ، وَرَجُلٌ تَصَدَّقَ فَأَخْفَى حَتَّى لَا تَعْلَمَ شِمَالُهُ مَا تُنْفِقُ يَمِينُهُ، وَرَجُلٌ ذَكَرَ اللهَ خَالِيًا فَفَاضَتْ عَيْنَاهُ. رَوَاهُ الْخَمْسَةُ إِلَّا أبَا دَاوُدَ Yana o‘sha kishidan rivoyat qilinadi:«Nabiy sollallohu alayhi vasallam: «Alloh taolo etti kishini O‘z soyasidan boshqa soya yo‘q Kunda soyasiga olur: odil imom, o‘z Robbisi ibodatida o‘sgan yosh, qalbi masjidlarga bog‘liq kishi, Alloh yo‘lida bir-birini yaxshi ko‘rib, Alloh uchun jam bo‘lib, Alloh uchun ajrashadigan ikki kishi, mansab va husn-jamol egasi bo‘lgan ayol o‘ziga chaqirganda «Men Allohdan qo‘rqaman» degan odam, sadaqani maxfiy qilib, hatto o‘ng qo‘li qilgan sadaqani chap qo‘li bilmay qolgan odam va xoli qolib, Allohni eslaganda ko‘zidan yosh oqqan odam», dedilar». Beshovlaridan faqat Abu Dovud rivoyat qilmagan.Sharh: Allohning soyasidan o‘zga soya yo‘q Kun – Qiyomat kunidir. Qiyomat kunida issiq shiddatli bo‘lib, hamma o‘zi uchun soya izlab qoladi. O‘shanda Allohning soyasidan o‘zga soya bo‘lmaydi. Allohning soyasiga esa hamma ham o‘zini ololmaydi. U Zot O‘zi xohlagan bandalarinigina O‘z soyasiga olur. Ushbu hadisda ana shu dahshatli Qiyomat kunida Alloh O‘z soyasiga oladiganlardan etti toifaning zikri kelmoqda: 1. «Odil imom». Namozda imom bo‘ladigan kishi imom deb atalishi hammaga ma’lum. Islomiy istilohda namozning imomligi «kichik imomlik» deyiladi. Islom davlati boshlig‘i esa «katta imomlik» hisoblanadi. O‘z navbatida Islom dinida imomning ham, hokimning ham adolatli bo‘lishi talab qilinadi. Ayniqsa hukmdorlar har bir ishda adolatli bo‘lishga targ‘ib etiladilar. Ushbu hadis ham ana shu targ‘iblardan bir namunadir. Unda adolat bilan hukm yuritgan musulmon hukmdor Qiyomat kuni, Allohning soyasidan boshqa soya bo‘lmagan paytda Alloh O‘z soyasiga oladigan baxtiyor kishilardan bo‘lishi ta’kidlanmoqda. Bu davlat boshlig‘idan tashqari, har bir musulmon jamoaga boshliq bo‘lgan shaxsga ham tegishlidir. Kishilar hayotida rahbarning tutgan o‘rni muhim ekanligi uchun ham odil imom etti toifa ichida birinchi bo‘lib zikr qilinmoqda. Hukmdor odil bo‘lsa, tabiiyki, jamiyatda zolimlar, jinoyatchilar, yomonlarga o‘rin qolmaydi. Imomi odil bo‘lgan jamiyatda tinchlik, omonlik, yaxshilik hukm suradi. 2. «O‘z Robbisi ibodatida o‘sgan yosh». Insonning yoshligida qilgan toat-ibodati alohida tahsinga sazovordir. Qarib, hech narsaga yaramay qolganida noiloj o‘zini ibodatga urish bir boshqa, yoshlik g‘ururini engib, turli orzu-havas va shahvatlarni, havoyi nafsni engib, toat-ibodatni mukammal qilish bir boshqa! Haqiqiy qahramonlik aslida mana shudir. Asl taqvodor, asl parhezkor kishi yoshlikdan halol va toat-ibodat ila o‘sgan odamdir. Yoshligida qilganini qilib olib, qariganda so‘fi bo‘lib olganlarning taqvosi yamoq tushgan choponga o‘xshaydi. Shuning uchun ham Islomda yoshlikdan toat-ibodat bilan ulg‘ayishga katta ahamiyat beriladi, bolalarni balog‘atga etmay turib, ibodatga o‘rgatishga targ‘ib qilinadi. Ushbu hadisi sharifda yoshligidan Allohning ibodati ila voyaga etgan kishilarga qiyomat kuni Allohning soyasidan joy va’da qilinishi ham bejiz emas. Demak, Qiyomat kuni – Allohning soyasidan boshqa soya yo‘q kuni Alloh taoloning soyasidan joy olishni xohlaganlar yoshlik chog‘laridanoq Allohning ibodatini kanda qilmay borsinlar. Ota-onalar farzandlariga yaxshilikni ravo ko‘rsalar, ularni yoshlikdan Allohning ibodatida o‘stirsinlar. 3. «Qalbi masjidga bog‘liq kishi». Ushbu hadisi sharifning mana shu bobda keltirilishining asl sababi ham unda ushbu jumlaning borligidir. Unda insonlarning qalbi masjidlarga bog‘liq bo‘lishi qanchalar fazilatli ekanligi bayon qilinmoqda. Ya’ni ko‘ngilning masjidlarga bog‘liq bo‘lishi aslida unda masjidlarga bo‘lgan muhabbatning kuchliligidandir. Bunday odam hech qachon masjiddan qolmaydi, hayotini, ibodatini masjidlarsiz tasavvur qila olmaydi. Bir marta masjidga borib, namozini o‘qib chiqqanidan keyin yanagi namozga intizor bo‘lib turadi. Bunday odam katta sharafga ega bo‘ladi. Qiyomat kuni – Allohning soyasidan boshqa soya qolmagan Kunda Alloh taoloning soyasidan panoh topish baxtiga muyassar bo‘ladi! Ana shunday baxtga erishish uchun qalb masjidlarga bog‘lansa, bas! Doimo jamoat namozlariga qatnab turilsa, bas! Ushbu hadisi sharifga binoan, Alloh taolo unday kishini Qiyomat kuni albatta O‘z soyasiga oladi. 4. «Alloh yo‘lida bir-biriga muhabbat qo‘yib, Alloh uchun jam bo‘lib, Alloh uchun ajrashadigan ikki kishi». Dunyoda kishilar turli narsalar, maqsadlar yuzasidan o‘zaro muhabbat, do‘stlik-birodarlik rishtalarini bog‘laydilar. Kimlardir shaxsiy manfaat yuzasidan, kimlardir ish, hizb, mol-dunyo yuzasidan do‘stlashadilar. Ammo Islomda haqiqiy birodarlik, o‘zaro muhabbat Alloh uchun bo‘ladi. Musulmon kishi o‘z birodariga Alloh uchun muhabbat qo‘yadi. Alloh roziligini istab, unga ko‘mak beradi, yaxshilik sog‘inadi, birodar tutinadi. Musulmon kishi o‘z birodarini Alloh uchun sevadi, Alloh uchun hurmat qiladi, Alloh uchun qadrlaydi. U bilan bo‘ladigan har bir ish Alloh uchun bo‘ladi. U o‘z birodari bilan Alloh uchun jam bo‘lib, Alloh uchun ajrashadi. Agar ikki musulmon ana shu holatda bir-biriga muhabbat qilsa, bu muhabbatlari ularni oxiratda ulkan baxtga erishtiradi. Qiyomat kuni ularning har ikkisi ham Alloh taolo soyasida panoh topishga muyassar bo‘ladilar. Shuning uchun ham biz, musulmonlar o‘zaro Alloh uchun muhabbat qilishga odatlanishimiz, bir-birimiz bilan Alloh uchun jam bo‘lib, Alloh uchun ajrashishimiz lozim. 5. «Mansab va husn-jamol egasi bo‘lgan ayol o‘ziga chaqirganida «Men Allohdan qo‘rqaman», degan odam». Alloh taolodan qo‘rqib, o‘z shahvatidan kechish ulkan fazilatdir. Gunoh ishdan qo‘rqib, o‘zini chetga olish, oxirat azobidan cho‘chib, o‘zining oniy lazzatidan kechish katta jasorat. Alloh taolo bunday bandani munosib taqdirlaydi. Mansab va husn-jamol egasi bo‘lgan ayol o‘zi chaqirib turganida, faqat Alloh taolodan qo‘rqib, uni rad etish ulkan qahramonlikdir. Alloh taolo avvalo mazkur qahramonlikni qilgan odamni qiyomat kuni O‘z soyasiga oladi. Qolaversa, O‘zi uchun kechilgan oniy lazzatni jannatdagi abadiy halol lazzat bilan almashtiradi. Biz, musulmonlar bunday mardlikka hamisha tayyor turishimiz, yoshlarimizni ham shu ruhda tarbiyalashimiz lozim. 6. «Sadaqani maxfiy qilib, hatto o‘ng qo‘li qilgan sadaqani chap qo‘li bilmay qolgan odam». Islomda xayr-sadaqa qilishga, shu yo‘l bilan beva-bechora, etim-esirlarga iqtisodiy yordam berishga qattiq targ‘ib qilinadi. Shu bilan birga, sadaqaning maxfiy bo‘lishi marg‘ub sanaladi. Ana o‘shanda sadaqa riyodan xoli bo‘ladi. Eng muhimi, sadaqani olayotgan kishi xijolat bo‘lmaydi, sadaqa Alloh taoloning roziligi uchungina bo‘ladi. Hadisi sharifda bu ma’no ajoyib uslubda bayon qilinmoqda – sadaqani maxfiy qilgan kishi «o‘ng qo‘li qilgan sadaqani chap qo‘li bilmay qolgan odam» deb vasf qilinmoqda. Bu esa sadaqa qanchalik maxfiy bo‘lsa, shunchalik yaxshi ekanligiga dalolatdir. Avvalgi paytlarda musulmonlar shunday qilganlar. Miskinlar, kambag‘allar, beva-bechoralar o‘zlariga qilingan xayr-sadaqadan xursand bo‘lib, Allohga shukr aytganlar, «Alloh sadaqa berganlarning ajrini bersin», deb duo qilganlar. Chunki sadaqa qilgan odam kimligini bila olmas edilar. Biz ham shunday bo‘lishga harakat qilishimiz lozim. Xayr-sadaqa Allohning roziligi uchun bo‘lganidan keyin, u har qancha maxfiy qilinsa ham Alloh bilib olaveradi. Ushbu hadisi sharifdan ma’lum bo‘ladiki, Alloh taolo sadaqaning maxfiysini yaxshi ko‘radi. Maxfiy sadaqaning mukofoti ham ulkan bo‘ladi – Qiyomat kuni Alloh taoloning soyasidan panoh topiladi. Ana shu baxtga muyassar bo‘lishni istagan kishi sadaqani o‘ta maxfiy qilishga intilsin. Bu maxfiylik o‘ng qo‘li qilgan sadaqani chap qo‘li bilmay qoladigan darajada bo‘lsa, yana ham yaxshi. 7. «Allohni xoli qolib eslaganida ko‘zidan yosh oqqan odam». Bu erda taqvodorlik riyokorlikdan xoli bo‘lishi haqida so‘z bormoqda. Kishilarning ko‘ziga taqvodor bo‘lib ko‘rinish juda ham oson. Ko‘pchilik oldida Allohni eslab, ko‘zidan duv-duv yosh to‘kadiganlar oz emas. Lekin haqiqiy taqvodor yolg‘iz o‘zi qolganda Allohdan qo‘rqib, ko‘zidan yosh to‘kadigan odamdir. Ana shunday darajaga etgan odamgina haqiqiy taqvodor hisoblanadi. Ana shunday darajaga etgan odamgina Qiyomat kuni Alloh taoloning soyasidan panoh topish baxtiga muyassar bo‘ladi. Alloh taolo bizlarni ham o‘shanday bandalar qatorida qilsin va hadisi sharifda zikr etilgan sifatlarga sohib bo‘lishimizni nasib aylasin. وَعَنْهُ عَنِ النَّبِيِّ صَلَي الله عَلَيْهِ وَسَلَّم قَالَ: الْأَبْعَدُ فَالْأَبْعَدُ مِنَ الْمَسْجِدِ أَعْظَمُ أَجْرًا. رَوَاهُ أَبُو دَاوُدَ وَمُسْلِمٌ Yana o‘sha kishidan rivoyat qilinadi: «Nabiy sollallohu alayhi vasallam:«Masjiddan qancha uzoq bo‘lganning ajri shuncha ulug‘ bo‘lur», dedilar». Abu Dovud va Muslim rivoyat qilganlar.Sharh: Ushbu hadis uyi masjiddan uzoq ekanligini bahona qilib, masjidga qatnamay yuradigan kishilarning mutlaqo xato qilishlarini ko‘rsatadi. Uyi masjiddan uzoq odam o‘ziga berilgan fursatdan foydalanib, ko‘proq ajr-savobga ega bo‘lishi lozim. Masjidga jamoat namoziga yoxud boshqa xayrli ishlar uchun kelgan odamlar ichida ko‘proq savobga erishadigani uyi masjiddan eng uzoq bo‘lganidir. وَعَنْهُ عَنِ النَّبِيِّ صَلَي الله عَلَيْهِ وَسَلَّم قَالَ: مَنْ تَطَهَّرَ فِي بَيْتِهِ ثُمَّ مَشَى إِلَى بَيْتٍ مِنْ بُيُوتِ اللهِ لِيَقْضِيَ فَرِيضَةً مِنْ فَرَائِضِ اللهِ كَـانَتْ خَطْوَتَـاهُ إِحْدَاهُمَا تَحُطُّ خَطِيئَةً وَالْأُخْرَى تَرْفَعُ دَرَجَةً. رَوَاهُ مُسْلِمٌ وَالنَّسَائِيُّ وَالتِّرْمِذِيُّ Yana o‘sha kishidan rivoyat qilinadi: «Nabiy sollallohu alayhi vasallam: «Kim o‘z uyida tahorat qilib, Allohning uylaridan biriga Allohning farzlaridan birini ado etish uchun yurib borsa, uning ikki qadamidan biri ila xatosi o‘chadi, boshqasi ila darajasi ko‘tariladi», dedilar». Muslim, Nasaiy va Termiziylar rivoyat qilganlar. Sharh: Bu hadisi sharifda yaxshi niyat bilan masjid tomon bosilgan har bir qadam behuda ketmasligi ajoyib uslubda vasf qilinmoqda. Ehtimol, masjidga jamoat namoziga qatnaydigan har bir kishi ham o‘zining qilayotgan amali naqadar ulkanligini tasavvur eta olmas. Agar haqiqatda tasavvur eta olmasa, Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallamning ushbu hadisi shariflari ila yaxshilab tanishib olsin. Unday odam masjidga jamoat namozi o‘qish uchun borish niyatida tahorat qilib, birinchi qadamini bosishi bilan bir gunohi yuviladi, ikkinchi qadamini bosishi bilan darajasi bir pog‘ona ko‘tariladi. Masjidga etib borgunicha har qadamda darajasi ko‘tarilib boraveradi. Tahorat va namoz uchun beriladigan savoblar, kechiriladigan gunohlar alohida bo‘ladi. Shuningdek, darajalar masalasi ham o‘ziga yarasha bo‘ladi. Demak, farz namozlarni doimo masjidda, jamoat ila ado qilishga urinishimiz, iloji boricha masjid tomon bosadigan qadamlarimizni ko‘paytirishimiz lozim. ("Hadis va Hayot" kitobidan). Vallohu a’lam!
28 Апрел 2022, 00:52 | Савол-жавоблар | 157 | Dolzarb savollar
«Zikr ahlidan so‘rang» hay’ati:
Va alaykum assalom! https://savollar.islom.uz/savol/3515 https://savollar.islom.uz/savol/104912 عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ رَضِي اللهُ عَنْهُ، عَنِ النَّبِيِّ صَلَي الله عَلَيْهِ وَسَلَّم قَالَ: مَنْ غَدَا إِلَى الْمَسْجِدِ أَوْ رَاحَ أَعَدَّ اللهُ لَهُ فِي الْجَنَّةِ نُزُلًا كُلَّمَا غَدَا أَوْ رَاحَ. رَوَاهُ الشَّيْخَانِAbu Hurayra roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi:«Nabiy sollallohu alayhi vasallam: «Kim ertami-kechmi, masjid tomon borsa, Alloh taolo unga har erta va kech yurganida jannatdan manzil tayyorlaydi», dedilar».Ikki Shayx rivoyat qilganlar.Sharh: Demak, insonning jannatdagi manzili, martabasi masjidga borishiga qarab bo‘ladi. Mo‘min banda har safar masjidga borgani sababidan Alloh taolo unga jannatda manzil tayyorlaydi. Qancha ko‘p borsa, jannatdagi martabasi shuncha ortib boraveradi. Shundan ayon bo‘ladiki, masjidga oz borgan odamning jannatdagi martabasi ham oz bo‘ladi. Endi masjidga bormagan odamning martabasi qay darajada bo‘lishi mumkin? Shuning uchun ertayu kech masjidga qatnab, u erda jamoat bilan namoz o‘qishga harakat qilaverishimiz lozim. وَعَنْهُ عَنِ النَّبِيِّ صَلَي الله عَلَيْهِ وَسَلَّم قَالَ: سَبْعَةٌ يُظِلُّهُمُ اللهُ فِي ظِلِّهِ يَوْمَ لَا ظِلَّ إِلَّا ظِلُّهُ: الْإِمَامُ الْعَادِلُ، وَشَابٌّ نَشَأَ فِي عِبَادَةِ رَبِّهِ، وَرَجُلٌ قَلْبُهُ مُعَلَّقٌ فِي الْمَسَاجِدِ، وَرَجُلَانِ تَحَابَّا فِي اللهِ اجْتَمَعَا عَلَيْهِ وَتَفَرَّقَا عَلَيْهِ، وَرَجُلٌ طَلَبَتْهُ امْرَأَةٌ ذَاتُ مَنْصِبٍ وَجَمَالٍ فَقَالَ إِنِّي أَخَافُ اللهَ، وَرَجُلٌ تَصَدَّقَ فَأَخْفَى حَتَّى لَا تَعْلَمَ شِمَالُهُ مَا تُنْفِقُ يَمِينُهُ، وَرَجُلٌ ذَكَرَ اللهَ خَالِيًا فَفَاضَتْ عَيْنَاهُ. رَوَاهُ الْخَمْسَةُ إِلَّا أبَا دَاوُدَ Yana o‘sha kishidan rivoyat qilinadi:«Nabiy sollallohu alayhi vasallam: «Alloh taolo etti kishini O‘z soyasidan boshqa soya yo‘q Kunda soyasiga olur: odil imom, o‘z Robbisi ibodatida o‘sgan yosh, qalbi masjidlarga bog‘liq kishi, Alloh yo‘lida bir-birini yaxshi ko‘rib, Alloh uchun jam bo‘lib, Alloh uchun ajrashadigan ikki kishi, mansab va husn-jamol egasi bo‘lgan ayol o‘ziga chaqirganda «Men Allohdan qo‘rqaman» degan odam, sadaqani maxfiy qilib, hatto o‘ng qo‘li qilgan sadaqani chap qo‘li bilmay qolgan odam va xoli qolib, Allohni eslaganda ko‘zidan yosh oqqan odam», dedilar». Beshovlaridan faqat Abu Dovud rivoyat qilmagan.Sharh: Allohning soyasidan o‘zga soya yo‘q Kun – Qiyomat kunidir. Qiyomat kunida issiq shiddatli bo‘lib, hamma o‘zi uchun soya izlab qoladi. O‘shanda Allohning soyasidan o‘zga soya bo‘lmaydi. Allohning soyasiga esa hamma ham o‘zini ololmaydi. U Zot O‘zi xohlagan bandalarinigina O‘z soyasiga olur. Ushbu hadisda ana shu dahshatli Qiyomat kunida Alloh O‘z soyasiga oladiganlardan etti toifaning zikri kelmoqda: 1. «Odil imom». Namozda imom bo‘ladigan kishi imom deb atalishi hammaga ma’lum. Islomiy istilohda namozning imomligi «kichik imomlik» deyiladi. Islom davlati boshlig‘i esa «katta imomlik» hisoblanadi. O‘z navbatida Islom dinida imomning ham, hokimning ham adolatli bo‘lishi talab qilinadi. Ayniqsa hukmdorlar har bir ishda adolatli bo‘lishga targ‘ib etiladilar. Ushbu hadis ham ana shu targ‘iblardan bir namunadir. Unda adolat bilan hukm yuritgan musulmon hukmdor Qiyomat kuni, Allohning soyasidan boshqa soya bo‘lmagan paytda Alloh O‘z soyasiga oladigan baxtiyor kishilardan bo‘lishi ta’kidlanmoqda. Bu davlat boshlig‘idan tashqari, har bir musulmon jamoaga boshliq bo‘lgan shaxsga ham tegishlidir. Kishilar hayotida rahbarning tutgan o‘rni muhim ekanligi uchun ham odil imom etti toifa ichida birinchi bo‘lib zikr qilinmoqda. Hukmdor odil bo‘lsa, tabiiyki, jamiyatda zolimlar, jinoyatchilar, yomonlarga o‘rin qolmaydi. Imomi odil bo‘lgan jamiyatda tinchlik, omonlik, yaxshilik hukm suradi. 2. «O‘z Robbisi ibodatida o‘sgan yosh». Insonning yoshligida qilgan toat-ibodati alohida tahsinga sazovordir. Qarib, hech narsaga yaramay qolganida noiloj o‘zini ibodatga urish bir boshqa, yoshlik g‘ururini engib, turli orzu-havas va shahvatlarni, havoyi nafsni engib, toat-ibodatni mukammal qilish bir boshqa! Haqiqiy qahramonlik aslida mana shudir. Asl taqvodor, asl parhezkor kishi yoshlikdan halol va toat-ibodat ila o‘sgan odamdir. Yoshligida qilganini qilib olib, qariganda so‘fi bo‘lib olganlarning taqvosi yamoq tushgan choponga o‘xshaydi. Shuning uchun ham Islomda yoshlikdan toat-ibodat bilan ulg‘ayishga katta ahamiyat beriladi, bolalarni balog‘atga etmay turib, ibodatga o‘rgatishga targ‘ib qilinadi. Ushbu hadisi sharifda yoshligidan Allohning ibodati ila voyaga etgan kishilarga qiyomat kuni Allohning soyasidan joy va’da qilinishi ham bejiz emas. Demak, Qiyomat kuni – Allohning soyasidan boshqa soya yo‘q kuni Alloh taoloning soyasidan joy olishni xohlaganlar yoshlik chog‘laridanoq Allohning ibodatini kanda qilmay borsinlar. Ota-onalar farzandlariga yaxshilikni ravo ko‘rsalar, ularni yoshlikdan Allohning ibodatida o‘stirsinlar. 3. «Qalbi masjidga bog‘liq kishi». Ushbu hadisi sharifning mana shu bobda keltirilishining asl sababi ham unda ushbu jumlaning borligidir. Unda insonlarning qalbi masjidlarga bog‘liq bo‘lishi qanchalar fazilatli ekanligi bayon qilinmoqda. Ya’ni ko‘ngilning masjidlarga bog‘liq bo‘lishi aslida unda masjidlarga bo‘lgan muhabbatning kuchliligidandir. Bunday odam hech qachon masjiddan qolmaydi, hayotini, ibodatini masjidlarsiz tasavvur qila olmaydi. Bir marta masjidga borib, namozini o‘qib chiqqanidan keyin yanagi namozga intizor bo‘lib turadi. Bunday odam katta sharafga ega bo‘ladi. Qiyomat kuni – Allohning soyasidan boshqa soya qolmagan Kunda Alloh taoloning soyasidan panoh topish baxtiga muyassar bo‘ladi! Ana shunday baxtga erishish uchun qalb masjidlarga bog‘lansa, bas! Doimo jamoat namozlariga qatnab turilsa, bas! Ushbu hadisi sharifga binoan, Alloh taolo unday kishini Qiyomat kuni albatta O‘z soyasiga oladi. 4. «Alloh yo‘lida bir-biriga muhabbat qo‘yib, Alloh uchun jam bo‘lib, Alloh uchun ajrashadigan ikki kishi». Dunyoda kishilar turli narsalar, maqsadlar yuzasidan o‘zaro muhabbat, do‘stlik-birodarlik rishtalarini bog‘laydilar. Kimlardir shaxsiy manfaat yuzasidan, kimlardir ish, hizb, mol-dunyo yuzasidan do‘stlashadilar. Ammo Islomda haqiqiy birodarlik, o‘zaro muhabbat Alloh uchun bo‘ladi. Musulmon kishi o‘z birodariga Alloh uchun muhabbat qo‘yadi. Alloh roziligini istab, unga ko‘mak beradi, yaxshilik sog‘inadi, birodar tutinadi. Musulmon kishi o‘z birodarini Alloh uchun sevadi, Alloh uchun hurmat qiladi, Alloh uchun qadrlaydi. U bilan bo‘ladigan har bir ish Alloh uchun bo‘ladi. U o‘z birodari bilan Alloh uchun jam bo‘lib, Alloh uchun ajrashadi. Agar ikki musulmon ana shu holatda bir-biriga muhabbat qilsa, bu muhabbatlari ularni oxiratda ulkan baxtga erishtiradi. Qiyomat kuni ularning har ikkisi ham Alloh taolo soyasida panoh topishga muyassar bo‘ladilar. Shuning uchun ham biz, musulmonlar o‘zaro Alloh uchun muhabbat qilishga odatlanishimiz, bir-birimiz bilan Alloh uchun jam bo‘lib, Alloh uchun ajrashishimiz lozim. 5. «Mansab va husn-jamol egasi bo‘lgan ayol o‘ziga chaqirganida «Men Allohdan qo‘rqaman», degan odam». Alloh taolodan qo‘rqib, o‘z shahvatidan kechish ulkan fazilatdir. Gunoh ishdan qo‘rqib, o‘zini chetga olish, oxirat azobidan cho‘chib, o‘zining oniy lazzatidan kechish katta jasorat. Alloh taolo bunday bandani munosib taqdirlaydi. Mansab va husn-jamol egasi bo‘lgan ayol o‘zi chaqirib turganida, faqat Alloh taolodan qo‘rqib, uni rad etish ulkan qahramonlikdir. Alloh taolo avvalo mazkur qahramonlikni qilgan odamni qiyomat kuni O‘z soyasiga oladi. Qolaversa, O‘zi uchun kechilgan oniy lazzatni jannatdagi abadiy halol lazzat bilan almashtiradi. Biz, musulmonlar bunday mardlikka hamisha tayyor turishimiz, yoshlarimizni ham shu ruhda tarbiyalashimiz lozim. 6. «Sadaqani maxfiy qilib, hatto o‘ng qo‘li qilgan sadaqani chap qo‘li bilmay qolgan odam». Islomda xayr-sadaqa qilishga, shu yo‘l bilan beva-bechora, etim-esirlarga iqtisodiy yordam berishga qattiq targ‘ib qilinadi. Shu bilan birga, sadaqaning maxfiy bo‘lishi marg‘ub sanaladi. Ana o‘shanda sadaqa riyodan xoli bo‘ladi. Eng muhimi, sadaqani olayotgan kishi xijolat bo‘lmaydi, sadaqa Alloh taoloning roziligi uchungina bo‘ladi. Hadisi sharifda bu ma’no ajoyib uslubda bayon qilinmoqda – sadaqani maxfiy qilgan kishi «o‘ng qo‘li qilgan sadaqani chap qo‘li bilmay qolgan odam» deb vasf qilinmoqda. Bu esa sadaqa qanchalik maxfiy bo‘lsa, shunchalik yaxshi ekanligiga dalolatdir. Avvalgi paytlarda musulmonlar shunday qilganlar. Miskinlar, kambag‘allar, beva-bechoralar o‘zlariga qilingan xayr-sadaqadan xursand bo‘lib, Allohga shukr aytganlar, «Alloh sadaqa berganlarning ajrini bersin», deb duo qilganlar. Chunki sadaqa qilgan odam kimligini bila olmas edilar. Biz ham shunday bo‘lishga harakat qilishimiz lozim. Xayr-sadaqa Allohning roziligi uchun bo‘lganidan keyin, u har qancha maxfiy qilinsa ham Alloh bilib olaveradi. Ushbu hadisi sharifdan ma’lum bo‘ladiki, Alloh taolo sadaqaning maxfiysini yaxshi ko‘radi. Maxfiy sadaqaning mukofoti ham ulkan bo‘ladi – Qiyomat kuni Alloh taoloning soyasidan panoh topiladi. Ana shu baxtga muyassar bo‘lishni istagan kishi sadaqani o‘ta maxfiy qilishga intilsin. Bu maxfiylik o‘ng qo‘li qilgan sadaqani chap qo‘li bilmay qoladigan darajada bo‘lsa, yana ham yaxshi. 7. «Allohni xoli qolib eslaganida ko‘zidan yosh oqqan odam». Bu erda taqvodorlik riyokorlikdan xoli bo‘lishi haqida so‘z bormoqda. Kishilarning ko‘ziga taqvodor bo‘lib ko‘rinish juda ham oson. Ko‘pchilik oldida Allohni eslab, ko‘zidan duv-duv yosh to‘kadiganlar oz emas. Lekin haqiqiy taqvodor yolg‘iz o‘zi qolganda Allohdan qo‘rqib, ko‘zidan yosh to‘kadigan odamdir. Ana shunday darajaga etgan odamgina haqiqiy taqvodor hisoblanadi. Ana shunday darajaga etgan odamgina Qiyomat kuni Alloh taoloning soyasidan panoh topish baxtiga muyassar bo‘ladi. Alloh taolo bizlarni ham o‘shanday bandalar qatorida qilsin va hadisi sharifda zikr etilgan sifatlarga sohib bo‘lishimizni nasib aylasin. وَعَنْهُ عَنِ النَّبِيِّ صَلَي الله عَلَيْهِ وَسَلَّم قَالَ: الْأَبْعَدُ فَالْأَبْعَدُ مِنَ الْمَسْجِدِ أَعْظَمُ أَجْرًا. رَوَاهُ أَبُو دَاوُدَ وَمُسْلِمٌ Yana o‘sha kishidan rivoyat qilinadi: «Nabiy sollallohu alayhi vasallam:«Masjiddan qancha uzoq bo‘lganning ajri shuncha ulug‘ bo‘lur», dedilar». Abu Dovud va Muslim rivoyat qilganlar.Sharh: Ushbu hadis uyi masjiddan uzoq ekanligini bahona qilib, masjidga qatnamay yuradigan kishilarning mutlaqo xato qilishlarini ko‘rsatadi. Uyi masjiddan uzoq odam o‘ziga berilgan fursatdan foydalanib, ko‘proq ajr-savobga ega bo‘lishi lozim. Masjidga jamoat namoziga yoxud boshqa xayrli ishlar uchun kelgan odamlar ichida ko‘proq savobga erishadigani uyi masjiddan eng uzoq bo‘lganidir. وَعَنْهُ عَنِ النَّبِيِّ صَلَي الله عَلَيْهِ وَسَلَّم قَالَ: مَنْ تَطَهَّرَ فِي بَيْتِهِ ثُمَّ مَشَى إِلَى بَيْتٍ مِنْ بُيُوتِ اللهِ لِيَقْضِيَ فَرِيضَةً مِنْ فَرَائِضِ اللهِ كَـانَتْ خَطْوَتَـاهُ إِحْدَاهُمَا تَحُطُّ خَطِيئَةً وَالْأُخْرَى تَرْفَعُ دَرَجَةً. رَوَاهُ مُسْلِمٌ وَالنَّسَائِيُّ وَالتِّرْمِذِيُّ Yana o‘sha kishidan rivoyat qilinadi: «Nabiy sollallohu alayhi vasallam: «Kim o‘z uyida tahorat qilib, Allohning uylaridan biriga Allohning farzlaridan birini ado etish uchun yurib borsa, uning ikki qadamidan biri ila xatosi o‘chadi, boshqasi ila darajasi ko‘tariladi», dedilar». Muslim, Nasaiy va Termiziylar rivoyat qilganlar. Sharh: Bu hadisi sharifda yaxshi niyat bilan masjid tomon bosilgan har bir qadam behuda ketmasligi ajoyib uslubda vasf qilinmoqda. Ehtimol, masjidga jamoat namoziga qatnaydigan har bir kishi ham o‘zining qilayotgan amali naqadar ulkanligini tasavvur eta olmas. Agar haqiqatda tasavvur eta olmasa, Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallamning ushbu hadisi shariflari ila yaxshilab tanishib olsin. Unday odam masjidga jamoat namozi o‘qish uchun borish niyatida tahorat qilib, birinchi qadamini bosishi bilan bir gunohi yuviladi, ikkinchi qadamini bosishi bilan darajasi bir pog‘ona ko‘tariladi. Masjidga etib borgunicha har qadamda darajasi ko‘tarilib boraveradi. Tahorat va namoz uchun beriladigan savoblar, kechiriladigan gunohlar alohida bo‘ladi. Shuningdek, darajalar masalasi ham o‘ziga yarasha bo‘ladi. Demak, farz namozlarni doimo masjidda, jamoat ila ado qilishga urinishimiz, iloji boricha masjid tomon bosadigan qadamlarimizni ko‘paytirishimiz lozim. ("Hadis va Hayot" kitobidan). Vallohu a’lam!
28 Апрел 2022, 00:52 | Савол-жавоблар | 157 | Dolzarb savollar