Faqirning sadaqasi

Assalomu alaykum! Payg‘ambarimizga (sallaloxu alayxi vasallam) kambag‘allar «Boylar qurbonlik qiladi, zakot to‘laydi, xaj ziyoratlarini amalga oshiradilar, sadaqa va exsonlar qiladilar, shunday savobli amallarni qilishga bizni qurbimiz etmaydi» deb arz qilganlarida bergan javoblari ya’ni shunday bir xadis bormi?
«Zikr ahlidan so‘rang» hay’ati:
– Va alaykum assalom! Sahih hadis bor. حَدَّثَنَا عَاصِمُ بْنُ النَّضْرِ التَّيْمِيُّ، حَدَّثَنَا الْمُعْتَمِرُ، حَدَّثَنَا عُبَيْدُ اللهِ. ح قَالَ: وَحَدَّثَنَا قُتَيْبَةُ بْنُ سَعِيدٍ، حَدَّثَنَا لَيْثٌ، عَنِ ابْنِ عَجْلَانَ، كِلَاهُمَا عَنْ سُمَيٍّ، عَنْ أَبِي صَالِحٍ، عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ - وَهَذَا حَدِيثُ قُتَيْبَةَ -: أَنَّ فُقَرَاءَ الْمُهَاجِرِينَ أَتَوْا رَسُولَ اللهِصَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ، فَقَالُوا: ذَهَبَ أَهْلُ الدُّثُورِ بِالدَّرَجَاتِ الْعُلَى وَالنَّعِيمِ الْمُقِيمِ. فَقَالَ: «وَمَا ذَاكَ؟» قَالُوا: يُصَلُّونَ كَمَا نُصَلِّي، وَيَصُومُونَ كَمَا نَصُومُ، وَيَتَصَدَّقُونَ وَلَا نَتَصَدَّقُ، وَيُعْتِقُونَ وَلَا نُعْتِقُ. فَقَالَ رَسُولُ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ: «أَفَلَا أُعَلِّمُكُمْ شَيْئًا تُدْرِكُونَ بِهِ مَنْ سَبَقَكُمْ، وَتَسْبِقُونَ بِهِ مَنْ بَعْدَكُمْ، وَلَا يَكُونُ أَحَدٌ أَفْضَلَ مِنْكُمْ إِلَّا مَنْ صَنَعَ مِثْلَ مَا صَنَعْتُمْ؟» قَالُوا: بَلَى يَا رَسُولَ اللهِ. قَالَ: «تُسَبِّحُونَ وَتُكَبِّرُونَ وَتَحْمَدُونَ دُبُرَ كُلِّ صَلَاةٍ ثَلَاثًا وَثَلَاثِينَ مَرَّةً».
قَالَ أَبُو صَالِحٍ: فَرَجَعَ فُقَرَاءُ الْمُهَاجِرِينَ إِلَى رَسُولِ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ، فَقَالُوا: سَمِعَ إِخْوَانُنَا أَهْلُ الْأَمْوَالِ بِمَا فَعَلْنَا، فَفَعَلُوا مِثْلَهُ. فَقَالَ رَسُولُ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ: «ذَلِكَ فَضْلُ اللهِ يُؤْتِيهِ مَنْ يَشَاءُ».
وَزَادَ غَيْرُ قُتَيْبَةَ فِي هَذَا الْحَدِيثِ عَنِ اللَّيْثِ، عَنِ ابْنِ عَجْلَانَ: قَالَ سُمَيٌّ: فَحَدَّثْتُ بَعْضَ أَهْلِي هَذَا الْحَدِيثَ، فَقَالَ: وَهِمْتَ، إِنَّمَا قَالَ: «تُسَبِّحُ اللهَ ثَلَاثًا وَثَلَاثِينَ، وَتَحْمَدُ اللهَ ثَلَاثًا وَثَلَاثِينَ، وَتُكَبِّرُ اللهَ ثَلَاثًا وَثَلَاثِينَ». فَرَجَعْتُ إِلَى أَبِي صَالِحٍ فَقُلْتُ لَهُ ذَلِكَ، فَأَخَذَ بِيَدِي فَقَالَ: اللهُ أَكْبَرُ وَسُبْحَانَ اللهِ وَالْحَمْدُ لِلَّهِ، اللهُ أَكْبَرُ وَسُبْحَانَ اللهِ وَالْحَمْدُ لِلَّهِ، حَتَّى تَبْلُغَ مِنْ جَمِيعِهِنَّ ثَلَاثَةً وَثَلَاثِينَ.
قَالَ ابْنُ عَجْلَانَ: فَحَدَّثْتُ بِهَذَا الْحَدِيثِ رَجَاءَ بْنَ حَيْوَةَ، فَحَدَّثَنِي بِمِثْلِهِ عَنْ أَبِي صَالِحٍ، عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ، عَنْ رَسُولِ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ
 Bizga Osim ibn Nazr Tamimiy so‘zlab berdi:
«Bizga Mu’tamir so‘zlab berdi: «Bizga Ubaydulloh so‘zlab berdi; Bizga yana Qutayba ibn Sa’d ham so‘zlab berdi: «Bizga Lays Ibn Ajlondan so‘zlab berdi: «Ikkovi (Ubaydulloh va Ibn Ajlon) Sumaydan, u Abu Solihdan, u Abu Hurayradan – bu Qutaybaning hadisidir – rivoyat qiladi:
«Muhojirlarning faqirlari Rasululloh sollallohu alayhi vasallamga kelib, «Davlatmandlar oliy darajotlarni va abadiy ne’matni ilib ketishdi­ku», deyishdi. U zot: «Nega endi?» dedilar. «Ular biz namoz o‘qiganimizdek namoz o‘qishadi, biz ro‘za tutganimizdek ro‘za tutishadi. Lekin ular sadaqa qilishadi, biz esa sadaqa qila olmaymiz, ular qul ozod qilishadi, biz esa qul ozod qila olmaymiz», deyishdi. Shunda Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: «Sizdan o‘zib ketganlarga etib olishingizga, sizdan keyindagilardan o‘zib ketishingizga sabab bo‘ladigan, (agar qilsangiz,) xuddi siz qilgan narsani qilganlardan boshqa hech kim sizdan afzal bo‘la olmaydigan narsani sizlarga o‘rgataymi?» dedilar. Ular: «Ha, ey Allohning Rasuli», deyishdi. «Har namoz ketidan o‘ttiz uch martadan tasbih, takbir va hamd aytasiz», dedilar».
Abu Solih aytadi: «Keyin muhojirlarning faqirlari Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning huzurlariga qaytib kelib, «Puldor birodarlarimiz ham biz qilgan narsani eshitib qolib, xuddi shunday qilishdi», deyishdi. Shunda Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: «Bu Allohning fazli, uni O‘zi xohlaganiga beradi», dedilar».
Qutaybadan boshqasi ushbu hadisda Laysdan, u Ibn Ajlondan rivoyat qilib, shunday qo‘shimcha qiladi:
«Sumay shunday dedi: «Men ushbu hadisni ahlimdan biriga aytgan edim, u: «Noto‘g‘ri tushunibsan. U zot: «O‘ttiz uch marta Allohga tasbeh aytasan, o‘ttiz uch marta Allohga hamd aytasan va o‘ttiz uch marta Allohga takbir aytasan», deganlar», dedi. Keyin Abu Solihning huzuriga borib, unga buni aytgan edim, u qo‘limdan tutib turib, shunday dedi: «Allohu akbar», «subhaanalloh» va «alhamdu lillaah», «Allohu akbar», «subhaanalloh» va «alhamdu lillaah» deb, hammasi bo‘lib o‘ttiz uchtaga etguncha aytasan», dedi.*
Ibn Ajlon aytadi: «Bu hadisni Rajo ibn Hayvaga so‘zlab bergan edim, u xuddi shuni Abu Solih Abu Hurayradan, u Rasululloh sollallohu alayhi vasallamdan rivoyat qilganini so‘zlab berdi».

* Bunda har bir jumlani o‘ttiz uch martadan aytib bo‘lib, keyingisiga o‘tish ham mumkin, uchchala jumlani birgalikda o‘ttiz uch marta aytish ham mumkin. وَحَدَّثَنِي أُمَيَّةُ بْنُ بِسْطَامَ الْعَيْشِيُّ، حَدَّثَنَا يَزِيدُ بْنُ زُرَيْعٍ، حَدَّثَنَا رَوْحٌ، عَنْ سُهَيْلٍ، عَنْ أَبِيهِ، عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ، عَنْ رَسُولِ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ، أَنَّهُمْ قَالُوا: يَا رَسُولَ اللهِ، ذَهَبَ أَهْلُ الدُّثُورِ بِالدَّرَجَاتِ الْعُلَى وَالنَّعِيمِ الْمُقِيمِ. بِمِثْلِ حَدِيثِ قُتَيْبَةَ عَنِ اللَّيْثِ، إِلَّا أَنَّهُ أَدْرَجَ فِي حَدِيثِ أَبِي هُرَيْرَةَ قَوْلَ أَبِي صَالِحٍ: ثُمَّ رَجَعَ فُقَرَاءُ الْمُهَاجِرِينَ... إِلَى آخِرِ الْحَدِيثِ. وَزَادَ فِي الْحَدِيثِ: يَقُولُ سُهَيْلٌ: إِحْدَى عَشْرَةَ إِحْدَى عَشْرَةَ، فَجَمِيعُ ذَلِكَ كُلِّهُ ثَلَاثَةٌ وَثَلَاثُونَ Bu yuqoridagi hadisning boshqa sanad bilan qilingan rivoyati bo‘lib, unda «Ey Allohning Rasuli, davlatmandlar oliy darajotlarni va abadiy ne’matni ilib ketishdi ku...» deyilgan, faqat Abu Solihning «Keyin muhojirlarning faqirlari qaytib kelishdi...» degan so‘zlari Abu Hurayraning hadisiga oxirigacha idroj qilingan. Shuningdek, «Suhayl: «O‘n bitta o‘n bittadan, hammasi bo‘lib o‘ttiz uchta», der edi», deb qo‘shimcha qilingan.

* Idroj – roviyning matnga qo‘shimcha kiritishi. Bu erda roviy oldingi hadisdagi Abu Solihning gapini ajratmay, oxirigacha hadisning matniga kiritib yuborgan. (Sahihul Muslim). Vallohu a’lam!

12 May 2022, 01:17 | Savol-javoblar | 137 | Hadislar
|
Boshqa savol-javoblar