Safda oyoqlarning turishi
Assalomu alaykum! Men chetelda mexmonxonada ishleman. U erda namoz o‘qidigan xona bor. Agar bir kishi bilan jamoat bo‘lib o‘qidigan bulsam imomni tovonini ortida meni oyog‘imni bosh barmogi bo‘ladi, shundaymi? Shunday o‘qish vaziati ko‘p bo‘ladi. Agar kimdur jamoatga qo‘shilmoqchi bo‘lsa meni orqamga barmog‘ini tekizadi bir qadam orqaga tashla degan ma’noda katta jamoaga o‘xshagan saf qilinadi. Shu orqaga tashlab imomni tovoni oldidan ketishim durustmi? Agar ikkinchi odam meni kelib turtsa.
«Zikr ahlidan so‘rang» hay’ati:
Va alaykum assalom! حَدَّثَنَا أَبُو حَازِمٍ قَالَ: سَأَلُوا سَهْلَ بْنَ سَعْدٍ: مِنْ أَيِّ شَيْءٍ الْمِنْبَرُ؟ فَقَالَ: مَا بَقِيَ بِالنَّاسِ أَعْلَمُ مِنِّي هُوَ مِنْ أَثْلِ الْغَابَةِ، عَمِلَهُ فُلَانٌ مَوْلَى فُلَانَةَ لِرَسُولِ اللهِ صَلَي الله عَلَيْهِ وَسَلَّم، وَقَامَ عَلَيْهِ رَسُولُ اللهِ صَلَي الله عَلَيْهِ وَسَلَّم حِينَ عُمِلَ وَوُضِعَ، فَاسْتَقْبَلَ الْقِبْلَةَ كَبَّرَ، وَقَامَ النَّاسُ خَلْفَهُ، فَقَرَأَ وَرَكَعَ، وَرَكَعَ النَّاسُ خَلْفَهُ، ثُمَّ رَفَعَ رَأْسَهُ، ثُمَّ رَجَعَ الْقَهْقَرَى، فَسَجَدَ عَلَى الْأَرْضِ، ثُمَّ عَادَ إِلَى الْمِنْبَرِ، ثُمَّ رَكَعَ، ثُمَّ رَفَعَ رَأْسَهُ، ثُمَّ رَجَعَ الْقَهْقَرَى حَتَّى سَجَدَ بِالْأَرْضِ، فَهَذَا شَأْنُهُ. قَالَ أَبُو عَبْدِ اللهِ: قَالَ عَلِيُّ بْنُ عَبْدِ اللهِ: سَأَلَنِي أَحْمَدُ بْنُ حَنْبَلٍ - رَحِمَهُ اللهُ - عَنْ هَذَا الْحَدِيثِ، قَالَ: فَإِنَّمَا أَرَدْتُ أَنَّ النَّبِيَّ صَلَي الله عَلَيْهِ وَسَلَّم كَانَ أَعْلَى مِنَ النَّاسِ، فَلَا بَأْسَ أَنْ يَكُونَ الْإِمَامُ أَعْلَى مِنَ النَّاسِ بِهَذَا الْحَدِيثِ. قَالَ: فَقُلْتُ: إِنَّ سُفْيَانَ بْنَ عُيَيْنَةَ كَانَ يُسْأَلُ عَنْ هَذَا كَثِيرًا، فَلَمْ تَسْمَعْهُ مِنْهُ؟ قَالَ: لَا. أطرافه: 448، 917، 2094، 2569 - تحفة: 4690 - 106/1 Abu Hozim shunday so‘zlab berdi: «Sahl ibn Sa’ddan: «Minbar nimadan edi?» deb so‘rashdi. Shunda u aytdi: «Odamlar orasida uni mendan ko‘ra biladiganrog‘i qolmadi. U g‘obadagi* yulg‘un daraxtidan edi. Uni Rasululloh sollallohu alayhi vasallamga falonaning mavlosi falonchi yasab bergandi. U yasalib, o‘rnatilganidan keyin Rasululloh sollallohu alayhi vasallam uning ustiga chiqib turdilar va qiblaga yuzlanib takbir aytdilar. Odamlar u zotning orqalarida turishdi. Keyin u zot qiroat va ruku’ qildilar, odamlar ham ortlarida turib ruku’ qilishdi. So‘ng u zot boshlarini ko‘tardilar. Keyin orqalariga tisarilib, erga sajda qildilar. Keyin minbarga qaytdilar. Keyin ruku’ qildilar, so‘ng boshlarini ko‘tardilar. Keyin orqalariga tisarilib turib, erga sajda qildilar. Taomili shunday edi». Abu Abdulloh aytadi: «Aliy ibn Abdulloh bunday dedi: «Ahmad ibn Hanbal – rohimahulloh – mendan shu hadis haqida so‘radi. «Nabiy sollallohu alayhi vasallamning odamlardan balandroqda ekanlarini aytmoqchi bo‘ldim, xolos. Binobarin, ushbu hadisga ko‘ra, imom odamlardan balandroq bo‘lishining hechqisi yo‘q. Sufyon ibn Uyaynadan bu haqda ko‘p so‘rashar edi, undan eshitmaganmisan?» dedim. «Yo‘q», dedi». * G‘oba – lug‘atda asli daraxtzor, o‘rmon degan ma’noni bildirib, bu erda Madinadan to‘qqiz mil uzoqlikda, Shom yo‘lida joylashgan o‘rmon ko‘zda tutilgan. (“Oltin silsila” kitobidan Sahihul Buxoriy). Yuqoridagi hadsining sharhida ulamolar : “Namoz o‘qiyotgan kishi oldida joy bo‘shasa oldiga o‘tishga, yonidagi joy bo‘shasa yoniga siljib olishga, balandda turgan bo‘lsa pastga tushib olishga ruxsat beriladi. Namoz buzilmasligi uchun ko‘krak qibladan burilmasligi kerak” deganlar. Boshqa bir hadislarida “Safda turganingizla jipslashib turinglar” deganlar. Jipslashib turish uchun yon tomonga yurishning zarari yo‘q. Orqa safga o‘tib olishda hech qanday zarar yo‘q. Vallohu a’lam!
26 May 2022, 10:06 | Savol-javoblar | 140 | Qur’oni karim
«Zikr ahlidan so‘rang» hay’ati:
Va alaykum assalom! حَدَّثَنَا أَبُو حَازِمٍ قَالَ: سَأَلُوا سَهْلَ بْنَ سَعْدٍ: مِنْ أَيِّ شَيْءٍ الْمِنْبَرُ؟ فَقَالَ: مَا بَقِيَ بِالنَّاسِ أَعْلَمُ مِنِّي هُوَ مِنْ أَثْلِ الْغَابَةِ، عَمِلَهُ فُلَانٌ مَوْلَى فُلَانَةَ لِرَسُولِ اللهِ صَلَي الله عَلَيْهِ وَسَلَّم، وَقَامَ عَلَيْهِ رَسُولُ اللهِ صَلَي الله عَلَيْهِ وَسَلَّم حِينَ عُمِلَ وَوُضِعَ، فَاسْتَقْبَلَ الْقِبْلَةَ كَبَّرَ، وَقَامَ النَّاسُ خَلْفَهُ، فَقَرَأَ وَرَكَعَ، وَرَكَعَ النَّاسُ خَلْفَهُ، ثُمَّ رَفَعَ رَأْسَهُ، ثُمَّ رَجَعَ الْقَهْقَرَى، فَسَجَدَ عَلَى الْأَرْضِ، ثُمَّ عَادَ إِلَى الْمِنْبَرِ، ثُمَّ رَكَعَ، ثُمَّ رَفَعَ رَأْسَهُ، ثُمَّ رَجَعَ الْقَهْقَرَى حَتَّى سَجَدَ بِالْأَرْضِ، فَهَذَا شَأْنُهُ. قَالَ أَبُو عَبْدِ اللهِ: قَالَ عَلِيُّ بْنُ عَبْدِ اللهِ: سَأَلَنِي أَحْمَدُ بْنُ حَنْبَلٍ - رَحِمَهُ اللهُ - عَنْ هَذَا الْحَدِيثِ، قَالَ: فَإِنَّمَا أَرَدْتُ أَنَّ النَّبِيَّ صَلَي الله عَلَيْهِ وَسَلَّم كَانَ أَعْلَى مِنَ النَّاسِ، فَلَا بَأْسَ أَنْ يَكُونَ الْإِمَامُ أَعْلَى مِنَ النَّاسِ بِهَذَا الْحَدِيثِ. قَالَ: فَقُلْتُ: إِنَّ سُفْيَانَ بْنَ عُيَيْنَةَ كَانَ يُسْأَلُ عَنْ هَذَا كَثِيرًا، فَلَمْ تَسْمَعْهُ مِنْهُ؟ قَالَ: لَا. أطرافه: 448، 917، 2094، 2569 - تحفة: 4690 - 106/1 Abu Hozim shunday so‘zlab berdi: «Sahl ibn Sa’ddan: «Minbar nimadan edi?» deb so‘rashdi. Shunda u aytdi: «Odamlar orasida uni mendan ko‘ra biladiganrog‘i qolmadi. U g‘obadagi* yulg‘un daraxtidan edi. Uni Rasululloh sollallohu alayhi vasallamga falonaning mavlosi falonchi yasab bergandi. U yasalib, o‘rnatilganidan keyin Rasululloh sollallohu alayhi vasallam uning ustiga chiqib turdilar va qiblaga yuzlanib takbir aytdilar. Odamlar u zotning orqalarida turishdi. Keyin u zot qiroat va ruku’ qildilar, odamlar ham ortlarida turib ruku’ qilishdi. So‘ng u zot boshlarini ko‘tardilar. Keyin orqalariga tisarilib, erga sajda qildilar. Keyin minbarga qaytdilar. Keyin ruku’ qildilar, so‘ng boshlarini ko‘tardilar. Keyin orqalariga tisarilib turib, erga sajda qildilar. Taomili shunday edi». Abu Abdulloh aytadi: «Aliy ibn Abdulloh bunday dedi: «Ahmad ibn Hanbal – rohimahulloh – mendan shu hadis haqida so‘radi. «Nabiy sollallohu alayhi vasallamning odamlardan balandroqda ekanlarini aytmoqchi bo‘ldim, xolos. Binobarin, ushbu hadisga ko‘ra, imom odamlardan balandroq bo‘lishining hechqisi yo‘q. Sufyon ibn Uyaynadan bu haqda ko‘p so‘rashar edi, undan eshitmaganmisan?» dedim. «Yo‘q», dedi». * G‘oba – lug‘atda asli daraxtzor, o‘rmon degan ma’noni bildirib, bu erda Madinadan to‘qqiz mil uzoqlikda, Shom yo‘lida joylashgan o‘rmon ko‘zda tutilgan. (“Oltin silsila” kitobidan Sahihul Buxoriy). Yuqoridagi hadsining sharhida ulamolar : “Namoz o‘qiyotgan kishi oldida joy bo‘shasa oldiga o‘tishga, yonidagi joy bo‘shasa yoniga siljib olishga, balandda turgan bo‘lsa pastga tushib olishga ruxsat beriladi. Namoz buzilmasligi uchun ko‘krak qibladan burilmasligi kerak” deganlar. Boshqa bir hadislarida “Safda turganingizla jipslashib turinglar” deganlar. Jipslashib turish uchun yon tomonga yurishning zarari yo‘q. Orqa safga o‘tib olishda hech qanday zarar yo‘q. Vallohu a’lam!
26 May 2022, 10:06 | Savol-javoblar | 140 | Qur’oni karim