Ovqatni xidlash
Assalomu alaykum! Men doii ovqatni birinchi xidlab keyin iste’mol qilaman. Bir tanishii bundey qilish durust emas, Payg‘ambarimiz bundan qaytarganlar deb qoldi. Qanchalik to‘g‘ri bu ma’lumot?
«Zikr ahlidan so‘rang» hay’ati:
– Va alaykum assalom! Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallamdan taom va ichimlik idishi ichiga nafas olishdan qaytarganlari rivoyat qilingan. Bu hukmning hikmati esa insonning og‘zi va burnidan chiqadigan biror narsa idishga tushishini oldini olishdir. Huddi shu holat taomni hidlashda ham topilishi, ya’ni uni hidlash uchun burniga yaqin olib kelsa, taomga nafasi tegishi mumkin. Demak, taomni yoki ichimlikni hidlaganda burundan yoki og‘izdan biror narsa unga etadigan bo‘lsa bu ish odobsizlik bo‘ladi. Agar nafasi unga etib bormaydigan holda bo‘lsa zarari yo‘q. Fiqh kitoblarimizda “Taomni (zarar beradigan darajada issiq) holda emaslik, taomni hidlamaslik kerak” degan ko‘rsatma aynan shu hikmat asosida aytilgan. Bularning dalili esa ushbu hadisi shariflardir:عَنْ أَبِي سَعِيدٍ رَضِي اللهُ عَنْهُ: أَنَّ النَّبِيَّ صَلَي الله عَلَيْهِ وَسَلَّم نَهَى عَنِ النَّفْخِ فِي الشَّرَابِ، فَقَالَ رَجُلٌ: الْقَذَاةُ أَرَاهَا فِي الْإِنَاءِ، قَالَ: أَهْرِقْهَا، قَالَ: فَإِنِّي لَا أَرْوَى مِنْ نَفَسٍ وَاحِدٍ؟ قَالَ: فَأَبِنِ الْقَدَحَ إِذَنْ عَنْ فِيكَ. رَوَاهُ التِّرْمِذِيُّ وَأَبُو دَاوُدَAbu Sa’iyd roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi:
«Nabiy sollallohu alayhi vasallam ichimlikka puflashdan qaytardilar. Bas, bir kishi: «Idishga tushib qolgan narsani ko‘rsam-chi?» dedi.«Olib tashla», dedilar u zot.«Men bir nafasda icha olmayman», dedi.«Unday bo‘lsa, qadahni og‘zingdan uzoqlashtir», dedilar».
Termiziy va Abu Dovud rivoyat qilganlar.
Sharh: Ushbu hadisi sharifdan Payg‘ambar sollallohu alayhi vasallamning taomlanish madaniyatini qanchalik mehnat bilan joriy qilganlarining yorqin namunasini ko‘rib turibmiz. Har bir narsani aytib, tushuntirish, turli savollarga chidam bilan javob berish lozim bo‘lgan ekan.
Avval u zot sahobalarga ichish odoblaridan birini bayon qilmoqdalar: «Nabiy sollallohu alayhi vasallam ichimlikka puflashdan qaytardilar». Ammo hamma ham bu qaytarishni eshitishi bilan «Bunday qilmasligimiz kerak ekan», deb ketavermadi.
Bas, bir kishi: «Idishga tushib qolgan narsani ko‘rsam-chi?» dedi». Ya’ni, «Siz idish ichiga puflamanglar deyapsiz. Ammo bir ichimlikni ichmoqchi bo‘lib, og‘zimga olib borsam, idishda – ichimlik ustida bir narsa turgan bo‘lsa, puflab yuborish kerak bo‘ladi-ku?» Bu savolga javoban: «Olib tashla», dedilar u zot». Ya’ni «O‘sha narsani ham puflama, balki olib tashla». So‘rovchida yana boshqa savol paydo bo‘ldi va u o‘sha savolni ham berdi: «Men bir nafasda icha olmayman», dedi. Ya’ni, «Men idishdagi ichimlikni bir nafas bilan oxirigacha ichib, bitira olmayman. Orada nafas olishim kerak bo‘ladi. Orada nafas olsam, idish ichiga puflashim kerak bo‘ladi. Bunga nima deysiz?» Payg‘ambar sollallohu alayhi vasallam bu masalani ham sabr bilan hal qildilar: «Unday bo‘lsa, qadahni og‘zingdan uzoqlashtir», dedilar». Ya’ni, «Nafasing etmay qolganda idishni og‘zingdan uzoqlashtirib, nafasingni rostlab olib, keyin ichishda davom etsang, idish ichiga puflash sodir bo‘lmaydi». Odamning og‘zidan chiqadigan nafasda turli ko‘zga ko‘rinmas zararli narsalar, qo‘lansa hid va boshqalar bo‘lishi hozirgi paytda hammaga ma’lum bo‘lib qoldi.عَنْ أَبِي قَتَادَةَ رَضِي اللهُ عَنْهُ، عَنِ النَّبِيِّ صَلَي الله عَلَيْهِ وَسَلَّم قَالَ: إِذَا شَرِبَ أَحَدُكُمْ فَلَا يَتَنَفَّسْ فِي الْإِنَاءِAbu Qatoda roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi:
«Nabiy sollallohu alayhi vasallam: «Qachon birortangiz ichsa, idish ichiga nafas olmasin», dedilar».
Sharh: Ichimlik ichayotgan odam nafas olmoqchi bo‘lsa, ichishdan to‘xtab, idishni og‘zidan uzoqlashtirib turib, nafas oladi. So‘ngra yana ichishni davom ettiradi. (“Hadis va Hayot” kitobidan). Vallohu a’lam!
13 Dekabr 2023, 11:16 | Savol-javoblar | 0 | Islam
«Zikr ahlidan so‘rang» hay’ati:
– Va alaykum assalom! Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallamdan taom va ichimlik idishi ichiga nafas olishdan qaytarganlari rivoyat qilingan. Bu hukmning hikmati esa insonning og‘zi va burnidan chiqadigan biror narsa idishga tushishini oldini olishdir. Huddi shu holat taomni hidlashda ham topilishi, ya’ni uni hidlash uchun burniga yaqin olib kelsa, taomga nafasi tegishi mumkin. Demak, taomni yoki ichimlikni hidlaganda burundan yoki og‘izdan biror narsa unga etadigan bo‘lsa bu ish odobsizlik bo‘ladi. Agar nafasi unga etib bormaydigan holda bo‘lsa zarari yo‘q. Fiqh kitoblarimizda “Taomni (zarar beradigan darajada issiq) holda emaslik, taomni hidlamaslik kerak” degan ko‘rsatma aynan shu hikmat asosida aytilgan. Bularning dalili esa ushbu hadisi shariflardir:عَنْ أَبِي سَعِيدٍ رَضِي اللهُ عَنْهُ: أَنَّ النَّبِيَّ صَلَي الله عَلَيْهِ وَسَلَّم نَهَى عَنِ النَّفْخِ فِي الشَّرَابِ، فَقَالَ رَجُلٌ: الْقَذَاةُ أَرَاهَا فِي الْإِنَاءِ، قَالَ: أَهْرِقْهَا، قَالَ: فَإِنِّي لَا أَرْوَى مِنْ نَفَسٍ وَاحِدٍ؟ قَالَ: فَأَبِنِ الْقَدَحَ إِذَنْ عَنْ فِيكَ. رَوَاهُ التِّرْمِذِيُّ وَأَبُو دَاوُدَAbu Sa’iyd roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi:
«Nabiy sollallohu alayhi vasallam ichimlikka puflashdan qaytardilar. Bas, bir kishi: «Idishga tushib qolgan narsani ko‘rsam-chi?» dedi.«Olib tashla», dedilar u zot.«Men bir nafasda icha olmayman», dedi.«Unday bo‘lsa, qadahni og‘zingdan uzoqlashtir», dedilar».
Termiziy va Abu Dovud rivoyat qilganlar.
Sharh: Ushbu hadisi sharifdan Payg‘ambar sollallohu alayhi vasallamning taomlanish madaniyatini qanchalik mehnat bilan joriy qilganlarining yorqin namunasini ko‘rib turibmiz. Har bir narsani aytib, tushuntirish, turli savollarga chidam bilan javob berish lozim bo‘lgan ekan.
Avval u zot sahobalarga ichish odoblaridan birini bayon qilmoqdalar: «Nabiy sollallohu alayhi vasallam ichimlikka puflashdan qaytardilar». Ammo hamma ham bu qaytarishni eshitishi bilan «Bunday qilmasligimiz kerak ekan», deb ketavermadi.
Bas, bir kishi: «Idishga tushib qolgan narsani ko‘rsam-chi?» dedi». Ya’ni, «Siz idish ichiga puflamanglar deyapsiz. Ammo bir ichimlikni ichmoqchi bo‘lib, og‘zimga olib borsam, idishda – ichimlik ustida bir narsa turgan bo‘lsa, puflab yuborish kerak bo‘ladi-ku?» Bu savolga javoban: «Olib tashla», dedilar u zot». Ya’ni «O‘sha narsani ham puflama, balki olib tashla». So‘rovchida yana boshqa savol paydo bo‘ldi va u o‘sha savolni ham berdi: «Men bir nafasda icha olmayman», dedi. Ya’ni, «Men idishdagi ichimlikni bir nafas bilan oxirigacha ichib, bitira olmayman. Orada nafas olishim kerak bo‘ladi. Orada nafas olsam, idish ichiga puflashim kerak bo‘ladi. Bunga nima deysiz?» Payg‘ambar sollallohu alayhi vasallam bu masalani ham sabr bilan hal qildilar: «Unday bo‘lsa, qadahni og‘zingdan uzoqlashtir», dedilar». Ya’ni, «Nafasing etmay qolganda idishni og‘zingdan uzoqlashtirib, nafasingni rostlab olib, keyin ichishda davom etsang, idish ichiga puflash sodir bo‘lmaydi». Odamning og‘zidan chiqadigan nafasda turli ko‘zga ko‘rinmas zararli narsalar, qo‘lansa hid va boshqalar bo‘lishi hozirgi paytda hammaga ma’lum bo‘lib qoldi.عَنْ أَبِي قَتَادَةَ رَضِي اللهُ عَنْهُ، عَنِ النَّبِيِّ صَلَي الله عَلَيْهِ وَسَلَّم قَالَ: إِذَا شَرِبَ أَحَدُكُمْ فَلَا يَتَنَفَّسْ فِي الْإِنَاءِAbu Qatoda roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi:
«Nabiy sollallohu alayhi vasallam: «Qachon birortangiz ichsa, idish ichiga nafas olmasin», dedilar».
Sharh: Ichimlik ichayotgan odam nafas olmoqchi bo‘lsa, ichishdan to‘xtab, idishni og‘zidan uzoqlashtirib turib, nafas oladi. So‘ngra yana ichishni davom ettiradi. (“Hadis va Hayot” kitobidan). Vallohu a’lam!
13 Dekabr 2023, 11:16 | Savol-javoblar | 0 | Islam